Hrisostomos Evi Restorasyon Projesi – Alsancak/İZMİR

        1839 Tanzimat Fermanı ve Cumhuriyetin ilanına kadar geçen süreçte sanayi, ticaret ve mimari gibi alanlarda İzmir’e birçok yenilik kazandıran Levanten adıyla anılan batılı azınlıklar Batı Anadolu’ ya yerleşerek birçok ticari faaliyette bulunmuşlardır. Bu azınlıklar İzmirde Bornova, Buca, Karşıyaka ve Alsancak’ ta yerleşim göstermişlerdir. Hrisostomos evi gibi neredeyse tamamı 1870’lerden sonra yapılmış olan İzmir konutlarının ilk kez ne zaman ve nerede yapıldığı tam olarak bilinmemektedir. Söz konusu yapıların bölgenin imara açıldığı 1876- 1911 yılları arasında inşaa edildiği görülmektedir. Ancak XIX. Yüzyıl konutlarına ait en eski örnekler Alsancak semtinde karşımıza çıkmaktadır.

          İzmir’ de görülen bazı Levanten konutlar “Sakız Tipi” olarak adlandırılmaktadır.4 Bu tipteki konutlarda plan kurgusundan çok cephe düzeni dikkat çekmektedir. Cephelerde kullanılan taş kaplamalar, plasterler, konsolların desteklediği cumbalar ile kapı ve pencerelerde kullanılan bitkisel bezemeler bu tipin karakteristik özelliklerindendir. Alsancak bölgesinde yer alan konut mimarisine baktığımızda ise bitişik nizamda, küçük parsellere göre şekillenen yapıların yan cephelerinin kapalı, arka bahçeye veya avluya bakan cephelerinin ise giriş cephelerine göre özensiz ve giriş cephelerinin ise Sakız Tipi olarak adlandırılan konut mimarisinin karakteristik özellikleri ile donatılmış oldukları açıkça görülmektedir. Alsancak konutlarının plan şemasına bakacak olursak birkaç basamak ile yükseltilmiş giriş kapısı ve bu kapının açıldığı hol mekanının sağında veya solunda/ yada hol mekanının tek yanına sıralanmış oda mekanları ve arka avlu/bahçeye yönlendirilen servis mekanları ile üst kata çıkışı sağlayan merdiven yapısı bulunmaktadır. Üst katta ise yatak odaları konumlandırılmıştır. Yığma sistem ve kagir malzemenin kullanıldığı bu yapılardan incelemeye konu olan 196 pafta, 1215 ada, 3 numaralı parselde kayıtlı Hrisostomos Evi’nin de bu özelliklere bakarak XIX. Yüzyıl konutlarından günümüze ulaşan bir örnek olduğunu görmekteyiz.